3 redenen waarom laxeermiddel en vezelzakjes niet effectief zijn op de lange termijn bij darmklachten
Bij darmklachten worden er vaak middelen ingezet om de stoelgang te bevorderen. Macrogol wordt o..a. ingezet om de ontlasting soepeler te maken en als er ontlasting vast blijft zitten in de darmen. Andere laxeermiddelen worden ook regelmatig ingezet bij patiënten met constipatie. Soms worden deze middelen vervolgens jarenlang gebruikt door patiënten. Daarnaast zijn vezelzakjes ook erg populair zoals Metamucil (waar suikers of zoetstoffen aan toegevoegd zijn) en pysiliumvezel. Niet alle soorten laxeermiddelen zijn effectief op langer termijn. Daarbij kunnen bijwerkingen ook een rol spelen, zoals een toename van op opgezette buik, gasvorming, rommelende darmen en misselijkheid. In dit artikel worden de 3 belangrijkste redenen beschreven waarom deze middelen niet als eerste keuze moeten worden ingezet bij darmklachten, zoals constipatie.
1. Laxeermiddelen verstoren de normale werking van de darmen
Er wordt vaak gezegd dat het beter is om niet gebruik te maken van laxeermiddelen, omdat de darmen er ‘lui’ van kunnen worden. Voor een deel is dit ook waar. Indien een middel gebruikt wordt als prikkel om naar de wc te kunnen gaan, worden andere prikkels die er normaal gesproken horen te zijn overbodig. Indien darmen goed functioneren, krijgen de hersenen tijdig een signaal met een verzoek om naar de wc te gaan. In veel gevallen zijn dit geconditioneerde patronen, zoals het drinken van een kop koffie of ontbijten. Anderen moeten vaak bij het opstaan al naar het toilet of altijd na het avondeten. Deze werking van de darmen wordt verstoord als er laxeermiddel gebruikt wordt. Wat effectiever werkt is het aanleren van een nieuw ritueel, zoals meer tijd nemen in de ochtend, rust nemen op het toilet en een krukje gebruiken zoals de Squatty Potty, om beter af te kunnen gaan.
2. Laxeermiddel en vezelzakjes kunnen afhankelijk zijn
Indien een patiënt dagelijks gebruik maakt van vezelszakjes of laxeermiddelen, dan kan hij hier afhankelijk van worden. Dit betekent dat het niet meer mogelijk is om zonder dit middel naar de wc te kunnen gaan. Het kan lastig zijn als een patiënt een lange reis wilt maken en voor alle dagen laxeermiddel mee moet nemen. Dan moeten er vaak pakken meegenomen worden tijdens de reis. Mentaal kunnen patiënten er ook last van hebben, omdat bij het gebruik van een laxeermiddel ook getimed moet worden wanneer er naar de wc wordt gegaan. Ontlasting kan er in volle vaart uitkomen en vaak zijn de darmen daarna uren tot wel dagen van slag. In de praktijk zie ik regelmatig dat patiënten begeleiding bij ons willen, omdat ze niet meer afhankelijk willen zijn van deze middelen. We kunnen mensen met darmklachten dan helpen met het afbouwen hiervan.
Kanttekening: Het is niet zo dat bij alle laxeermiddelen gewenning een rol speelt. Bij de veel gebruikte laxantia zoals Macrogol, Mg-oxide en Lactulose gaat dit in principe niet op. Voor middelen zoals Bisacodyl en Senna-preparaten gaat dit wel degelijk op. In de praktijk zien we wel vaak dat patiënten meer last krijgen van gasvorming of een vol, misselijk gevoel bij het gebruik van Macrogol. Andere natuurlijke opties zonder deze bijwerkingen kunnen in dat geval een beter alternatief zijn.
3. De onderliggende oorzaak wordt niet aangepakt met vezelzakjes en laxeermidddel
Een andere belangrijke reden waarom het beter is om niet te kiezen voor laxeermiddel of vezelzakjes is, omdat de onderliggende oorzaak niet aanpakt wordt. In het geval van een voedsel allergie of intolerantie, kan er beter doorverwezen worden naar een gespecialiseerd diëtist of prikkelbare darm coach die kan kijken naar welke voeding er wel en niet verdragen kan worden. Daarnaast kan een juiste toilethouding ook helpen om makkelijker af te gaan. De Squatty Potty of een krukje adviseer ik aan patiënten met constipatie om te zorgen dat ze beter kunnen ontlasten. Op plekken buitenshuis kan er gebruik worden gemaakt van een prullenbakje om de voeten op te zetten. Daarnaast speelt stress of moeilijk kunnen ontspannen ook vaak een rol en wordt verstopping in veel gevallen veroorzaakt door een trauma uit het verleden; soms zelfs uit de kindertijd.